Ouderen wonen tegenwoordig steeds langer op zichzelf, en blijven langer actief. Op zich geen slechte ontwikkelingen. Maar als mensen langer thuis wonen, neemt het risico op vallen toe. Als fysiotherapeut kom ik veel bij ouderen thuis en help ik ze om het risico op vallen te verkleinen.
In deze column geef ik wat tips om vallen te voorkomen. Eerst maar eens wat enge cijfers. Één op de drie ouderen komt elk jaar tenminste één keer ten val. Volgens de World Health Organization (WHO) is vallen de op drie na grootste oorzaak van overlijden onder ouderen. Met name het breken van een heup leidt vaak tot complicaties met overlijden tot gevolg. In Nederland breken ongeveer 15 duizend ouderen per jaar een heup door een val. Van die mensen komt een kwart binnen een jaar te overlijden door de gevolgen, en nog eens een kwart blijft hierdoor permanent invalide.
Vallen is dus helaas nog steeds een van de grootste redenen dat ouderen op de eerste hulp belanden. Maar u kunt er wat aan doen om het te voorkomen. Er is een aantal vuistregels waar u op kunt letten. Dit zijn de meest belangrijke:
1. Blijf in beweging
Met het ouder worden verandert ons lichaam. We worden trager, strammer en minder sterk. Daardoor wordt het risico op vallen groter. Daarom is in beweging blijven belangrijk. Door lichamelijk actief te blijven, blijven onze reflexen, spierkracht en coördinatie beter op peil. Door weinig te bewegen, verminderen soepelheid en spierkracht. U gaat na een tijdje ook trager reageren. Dan kan zelfs een kleine misstap, bijvoorbeeld wanneer u wegglijdt op een gladde of een oneffen vloer, tot een val leiden. Als u hulp wilt bij in beweging komen, vraag dit dan aan uw huisarts of fysiotherapeut.
2. Let op uw bloeddruk en let op bij geneesmiddelen
Sommige mensen worden duizelig wanneer ze opstaan of bukken. Dat komt meestal doordat hun bloeddruk niet snel genoeg aanpast aan de houdingsverandering, en de hersenen even wat minder zuurstof krijgen. Dit verhoogt het risico op vallen. Kom daarom niet te snel omhoog wanneer u uit bed of uit een stoel komt. En wacht na het opstaan even met lopen. Voel even de grond onder uw voeten en span eerst even uw spieren aan. Gebruik ook de leuning van bank of stoel als dat mogelijk is. En vermijd plotselinge bewegingen zoals draaibewegingen. Sommige geneesmiddelen zoals slaap- en kalmeermiddelen, en ook middelen voor hart- en vaatziekten en sommige pijnmedicatie, verhogen het risico op vallen. Houd de huisarts op de hoogte van alle geneesmiddelen die u inneemt. Laat ook geregeld uw bloeddruk controleren bij de huisarts. En ook genoeg drinken is belangrijk, het vochtgehalte heeft invloed op uw bloeddruk.
3. Let op veiligheid in en om het huis
Veel valpartijen vinden plaats in huis. Loop uw woning eens door en controleer de vloeren, trappen, badkamer etc. op ongelijkmatigheden. Denk hierbij aan losse kleden, dat de meubels stevig staan en niet te dicht op elkaar. Berg losse snoeren en dingen die op de grond staan op. Ook in de keuken en in uw slaapkamer moet u zorgen dat de dingen niet te dicht op elkaar staan, en makkelijk te bereiken zijn. Op alle plaatsen in huis waar u uw balans moet bewaren, moet u extra voorzichtig zijn. Soms is het nodig om een beugel aan de muur te plaatsen in bijvoorbeeld uw trapgat of uw badkamer. Ten slotte nog twee veiligheidstips: Let op uw zicht en uw schoeisel. Zorg ervoor dat u huis goed verlicht is en laat regelmatig uw zicht controleren. Want als u niet goed ziet, dan valt u makkelijker. En ook goed schoeisel is heel belangrijk, om te zorgen dat u goed blijft lopen en niet kan struikelen.
Dit is nog maar een kleine greep aan maatregelen die u kunt nemen. Vraag voor meer tips uw huisarts of fysiotherapeut om hulp. Ook de thuiszorg en de wijkverpleging is vaak goed op de hoogte van hoe u uw veiligheid kan vergroten.
Dit filmpje geeft overigens ook veel informatie! Veel succes!
De auteurs zijn fysiotherapeut bij Fysiotherapiepraktijk Sweder van Zuylen
